تولیدکنندگان آلومینیوم در ایران

ایران از جمله کشورهایی است که در زمینه تولید پودر آلومینیوم فعال است و چندین شرکت بزرگ در این زمینه فعالیت می کنند.

برخی از مهمترین تولیدکنندگان آلومینیوم در ایران عبارتند از:

 ۱. شرکت آلومینیوم ایران (ایرالکو)

• موقعیت: شهرک صنعتی نجف آباد، اراک
• توضیحات: قدیمی ترین تولیدکننده آلومینیوم در ایران است که از دهه ۱۳۵۰ فعالیت خود را آغاز کرد. این شرکت آلومینیوم اولیه (شمش) تولید می کند و در توسعه صنایع پایین دستی آلومینیوم نقش دارد.
• ظرفیت تولید: حدود ۱۲۰ هزار تن در سال.

 ۲. شرکت آلومینیوم المهدی

• موقعیت: بندرعباس، استان هرمزگان
• توضیحات: این شرکت به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان آلومینیوم در ایران شناخته میشود و زیرمجموعه سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) است.
• ظرفیت تولید: بیش از ۱۷۰ هزار تن در سال.

 ۳. شرکت هرمزال (هرمز آلومینیوم)

• موقعیت: بندرعباس
• توضیحات: این شرکت در سال های اخیر با مشارکت بخش خصوصی و دولتی تأسیس شد و تمرکز اصلی آن بر تولید شمش آلومینیوم است.
• ظرفیت تولید: حدود ۳۰۰ هزار تن در سال (پس از تکمیل پروژه ها).

 ۴. شرکت توسعه آلومینیوم ایران

• توضیحات: این شرکت به عنوان نهاد مادر برای توسعه پروژه جدید آلومینیوم در ایران فعالیت می کند و برنامه هایی برای افزایش ظرفیت تولید ملی دارد.

 ۵. پروژه ساحل (شرکت آلومینیوم جنوب ایران – سالکو)

• موقعیت: عسلویه
• توضیحات: این پروژه با همکاری شرکت چالکو (چین) در حال اجراست و هدف آن تولید سالانه ۳۰۰ هزار تن آلومینیوم است. این پروژه بخشی از برنامه ایران برای تبدیل شدن به یکی از قطب تولید آلومینیوم در خاورمیانه است.

 چالشها و فرصتها:

وابستگی به واردات بوکسیت: ایران منابع بوکسیت محدودی دارد و بخشی از مواد اولیه از کشورهایی مانند گینه وارد میشود.

مصرف انرژی بالا: تولید آلومینیوم به دلیل فرآیند الکترولیز، انرژی بر است و ایران از گاز طبیعی ارزان قیمت برای تأمین برق مورد نیاز استفاده میکند.

تحریم ها: محدودیت بین المللی بر انتقال فناوری و سرمایه گذاری خارجی تأثیر گذاشته است.

صادرات: ایران قصد دارد با افزایش تولید، سهم خود را در بازار جهانی (مانند ترکیه، چین و کشور همسایه) گسترش دهد.

ایران در برنامه بلندمدت خود قصد دارد ظرفیت تولید آلومینیوم را به ۱.۵ میلیون تن در سال افزایش دهد که برای دستیابی به این هدف، توسعه معادن بوکسیت، ساخت کارخانه  آلومینا و جذب سرمایه گذاری خارجی ضروری است.

بیشتر بخوانید: بزرگترین تولیدکنندگان پودر آلومینیوم در جهان

معادن آلومینیوم در ایران

ایران به عنوان یکی از کشورهای فعال در صنعت آلومینیوم، معدن کاری بوکسیت (سنگ اصلی تولید آلومینیوم) و سایر مواد معدنی مرتبط را نیز توسعه داده است. با این حال، ذخایر بوکسیت ایران محدود است و این کشور بخشی از نیاز خود را از طریق واردات (به ویژه از گینه و هند) تأمین میکند. در ادامه، مهمترین معادن و منابع مرتبط با تولید آلومینیوم در ایران معرفی می شوند:

 ۱. معادن بوکسیت ایران

بوکسیت سنگ معدنی اصلی برای تولید آلومینا و سپس آلومینیوم است. مهمترین معادن بوکسیت شناسایی شده در ایران عبارتند از:

 الف. معدن بوکسیت جاجرم

• موقعیت: شهرستان جاجرم، استان خراسان شمالی
• توضیحات: این معدن به عنوان تنها منبع فعال بوکسیت ایران شناخته میشود و توسط کارخانه آلومینای جاجرم مورد استفاده قرار میگیرد.
• ذخیره تقریبی: حدود ۲۲ میلیون تن با عیار ۳۵ تا ۴۵ درصد آلومینا.
• چالش ها: عیار نسبتاً پایین بوکسیت و نیاز به فرآوری پیچیده تر.

 ب. معدن بوکسیت شاهین دژ

• موقعیت: استان آذربایجان غربی
• توضیحات: این معدن در مراحل اکتشاف و توسعه قرار دارد و پیش بینی میشود ذخایر قابل توجهی از بوکسیت در آن وجود داشته باشد.
• هدف: کاهش وابستگی به واردات بوکسیت و تأمین مواد اولیه کارخانه های آلومینا.

 ج. سایر مناطق بوکسیتی

مناطق دیگری مانند زرین آباد در همدان و منطقه قروه در کردستان نیز پتانسیل اکتشافی بوکسیت دارند، اما هنوز به مرحله بهره برداری نرسیده اند.

 ۲. کارخانه آلومینای جاجرم

• موقعیت: جاجرم، خراسان شمالی
• توضیحات: تنها کارخانه تولید آلومینا (اکسید آلومینیوم) در ایران است که بوکسیت را به آلومینا تبدیل میکند.
• ظرفیت اسمی: حدود ۲۸۰ هزار تن آلومینا در سال (وابسته به بوکسیت داخلی و وارداتی).

این کارخانه مواد اولیه مورد نیاز برای تولید شمش آلومینیوم در کارخانه هایی مانند ایرالکو و المهدی را تأمین میکند.

 ۳. معادن جایگزین بوکسیت

به دلیل محدودیت ذخایر بوکسیت، ایران به دنبال استفاده از سایر کانی غنی از آلومینیوم است:

• نفلین سینیت: معادن نفلین سینیت در مناطق مانند زرند (کرمان) شناسایی شده اند.
• این کانی میتواند جایگزین بوکسیت در تولید آلومینا شود، اما فناوری فرآوری آن پیچیده تر است.

 ۴. چالش معادن آلومینیوم در ایران

• ذخایر محدود بوکسیت: ایران تنها ۱٪ از ذخایر جهانی بوکسیت را دارد.
• وابستگی به واردات: بیش از ۷۰٪ بوکسیت مورد نیاز از خارج وارد می شود.
• فناوری فرآوری: نیاز به توسعه فناوری های پیشرفته برای استخراج و فرآوری کانی های کم عیار.
• مصرف انرژی بالا: فرآیند تولید آلومینا و آلومینیوم بسیار انرژی بر است.

 ۵. برنامه های آینده

• توسعه معادن جدید: افزایش اکتشافات در مناطق غربی و شمالی ایران برای یافتن ذخایر جدید.
• توسعه کارخانه های آلومینا: ساخت کارخانه های جدید آلومینا برای کاهش وابستگی به واردات.
• استفاده از نفلین سینیت: سرمایه گذاری در فناوری فرآوری این کانی به عنوان جایگزین بوکسیت.
• همکاری های بین المللی: جذب سرمایه گذاری خارجی (به ویژه از چین و روسیه) برای توسعه معادن و فناوری.

آلومینیوم در ایران

ایران با وجود محدودیت ذخایر بوکسیت، تلاش می کند با توسعه معادن موجود، استفاده از کانی جایگزین و افزایش بهره وری، جایگاه خود را در زنجیره ارزش آلومینیوم تقویت کند. موفقیت این برنامه ها به حل چالش هایی مانند جذب سرمایه گذاری، فناوری و کاهش اثر تحریم ها بستگی دارد.